Het Duitse weekblad Die Zeit noemde het ooit een reservaat. Anderen zien de inwoners van Beieren als de Amerikanen van Duitsland. Beieren, officieel Freistaat Bayern geheten, roept als geen andere Duitse deelstaat gemengde gevoelens op. Laten we eens kijken, wat er nu eigenlijk allemaal van waar is…
Een paar feitjes over Beieren
De deelstaat Beieren ligt in het Zuid-Oosten van Duitsland en heeft een oppervlakte van 70.553 km² en ca. 11 miljoen inwoners. Nederland omvat 40.844 km² en telt ca. 16 miljoen inwoners. De hoofdstad van Beieren is München. Je komt in Beieren 6 soorten dialecten tegen, verdeeld in drie dialectgroepen: Bairisch, Fränkisch en Schwäbisch. Het woord “zeep”, in standaard-Duits “Seife” kan in Beieren als Soafa, Soif, Soefm, Säffn of Sääf uitgesproken worden…
Het beeld van Beieren
Achtergebleven, kleinburgerlijk-traditioneel, oer-katholiek en conservatief tot rechtsradicaal. Dat is het beeld dat veel Duitsers van Beieren hebben. Voeg daar de klederdrachten met de bekende Lederhose, het Oktoberfest en het bier, de Beierse witte worst, het dialect, de voetbalclub Bayern-München en BMW (voluit: Bayerische Motoren Werke) aan toe en het beeld is compleet. Het is ook dit beeld dat vaak in het buitenland het beeld van “de Duitser” bepaalt, ook omdat het zo handig zoiets vaags als “identiteit” zichtbaar kan maken. Maar Beieren is vooral ook bekend vanwege zijn fantastische natuur, zoals in het Bayrischer Wald.
 Klederdrachten
De Beierse en Oostenrijkse klederdrachten blijven enorm populair. Het zijn moderne varianten van de traditionele jachtkleding en van de kleding die wandelaars droegen. In het dagelijks leven lopen sommige oudere mensen er in rond, maar op traditionele feesten zie je ze overal. Op speciale Trachtenfesten worden de oudere en oorspronkelijke Volkstrachten getoond. Sinds de 15e eeuw ontstond op het platteland per regio een eigen klederdracht, de Volkstracht. Deze dracht gaf aan welk geloof en welke sociale status iemand had. Ook waren er meestal speciale versies voor feesten en voor als je in de rouw was. Daarnaast hadden veel beroepen nog eens eigen kledinggebruiken (bijv. jagers, timmerlieden) |
Verklaringen voor de haat-liefde verhouding tegenover Beieren
Maar tegelijkertijd dwingt Beieren bewondering of tenminste respect af. Het gaat ze steevast economisch voor de wind en de Beier lijkt een gelukkig en tevreden mens. Steeds weer proberen mensen daarom het “systeem Beieren”, die opvallende mix tussen traditie en moderniteit te verklaren.
Volgens de journalist Peter Seewald leeft Beieren vooral van de onderschatting. Beieren wordt bijvoorbeeld vaak als ouderwets en conservatief gezien. Maar “Beieren geeft mensen een thuis“, zegt Seewald. Wat aan de buitenkant oogt als ouderwets gedachtengoed – in deze snelle maatschappij allang opzij geschoven – biedt mensen een stabiele houvast, een thuisgevoel. Naast levensstijl, landschap en klimaat blijken deze “ouderwetse” tradities en opvattingen Beieren een onmiskenbare, eigen identiteit en een harmonieus levensgevoel mee te geven.
Een andere denkfout is dat Beieren aan de rand van Duitsland ligt en om die reden achtergebleven zou zijn. In werkelijkheid ligt het midden in Europa en is daarom alleen al geografisch in het voordeel als het om internationaal zakendoen gaat. Ook hier onderschatten buitenstaanders de werkelijke situatie. Het land Beieren was al een eigen eenheid toen de Germanen in het Noorden van Duitsland nog doelloos door de bossen liepen. Grote steden met een traditie van ambachten en kwaliteitsproducten kwamen in Beieren al vroeg op. Het werd in de loop der eeuwen bevolkt door Kelten, Bohemen, napoleontische troepen, Italiaanse seizoenswerkers en 2,4 miljoen Duitsers die uit het Tsjechische Sudetenland verdreven werden. Beieren werd voor hen de “melting pot”, zoals Amerika die betekende voor de immigranten uit talloze Europese landen. Ze hebben er volgens Seewald – door de aanpassing die telkens weer nodig was – een uitgesproken moed aan over gehouden tot snel handelen, zonder oeverloze discussies.
| Typisch Beiers: Witte worst
Typisch voor Beieren en eigenlijk vooral voor de hoofdstad München is de witte worst, de Weißwurst. De worst bestaat uit gekruid kalfsvlees en varkensspek, en wordt traditioneel ‘s ochtends vroeg wordt gekookt (niet gebraden dus). Het wordt als snack op markten en in restaurantjes met zoete mosterd, Brezeln (grote zoute krakelingen) en bier geconsumeerd. |
De politieke partij die steevast met grote meerderheid in Beieren regeert is de CSU, de Christlich- Soziale Union. Ook hierover zijn veel misverstanden aldus Seewald. Naar buiten toe komt het weliswaar zo over alsof men met (slechts) één stem spreekt, naar binnen toe biedt de partij – binnen het Beierse levensgevoel natuurlijk – de ruimte voor allerlei opvattingen. Het is meer een volksbeweging dan een verstarde partij van bureaucratische bestuurders. Bovendien houdt men zich vooral bezig met onderwerpen en problemen, die dicht bij huis liggen voor de gewone man.
Van betweterij en overdreven intelligent gedoe wil men in Beieren niets weten. Telkens weer staat het kleine, de menselijke maat voorop. Fouten mogen daarom gemaakt worden, mits men natuurlijk de eigen zonden opbiecht in de – katholieke – kerk. Na afloop kun je dan een biertje gaan drinken in de “Biergarten” tegenover…
Bronnen: o.a. Peter Seewald: “Im Maß liegt die Kraft”, Der Tagesspiegel 23.02.2002