Bijvoeglijk naamwoord

• na een woord van de EIN-groep | DER-groep
  

• ezelsbruggetje: de sleutel

• als er geen woord van de EIN- of DER-groep voor staat
  

• van woonplaatsen
  

• zelfstandig gebruikt

Bijvoeglijk naamwoord na een woord van de EIN-groep

Bijvoeglijk naamwoord na een woord van de DER-groep

Ezelsbruggetjes bijvoeglijk naamwoord

Als je de schema’s hierboven bekijkt gaat het je al snel duizelen.
Toch zijn de uitgangen van de bijvoeglijke naamwoorden in de meeste gevallen (alle 2e en 3e naamvallen en in het meervoud) gewoon –en.

Als je de uitgangen zelf in een schema zet kun je er (met wat fantasie, OK… OK…) zowel in de DER-groep als in de EIN-groep een sleutel (als je alle -en kleurt) in zien:

Wat als er geen woord van de DER- of EIN-groep voor staat (de “NIETS-groep”)

Als er geen woord van der DER- of EIN-groep voor staat (Ik houd van
goede wijn, dat zijn aardige mensen, enz.) krijgt het bijvoeglijk naamwoord de uitgangen
van de bepalende woorden van de DER-groep, maar
met twee uitzonderingen: mannelijk en onzijdig tweede naamval.

bijvoorbeeld, een mannelijk woord in het enkel- en meervoud:

overzicht van alle uitgangen
zie DER-groep, behalve:
2e naamval mannelijk: -en
en
2e naamval onzijdig: -en

voorbeelden

• De chef zei: Ik heb goede mensen nodig.
  – Der Chef sagte: Ich brauche gute Leute.
• Ik drink graag goede wijn.
  – Ich trinke gerne guten Wein.

Bijvoeglijk naamwoord van woonplaatsen

Achter de naam van de stad of het dorp komt altijd -er:

• de Berlijnse metro = die Berliner U-Bahn
• het Londense filiaal = die Londoner Filiale
• het Parijse nachtleven = das Pariser Nachtleben

Zelfstandig gebruikt bijvoeglijk naamwoord

• uitleg
• voorbeelden
  
• voor welke woorden geldt dit?
  
• een overzicht van alle mogelijke uitgangen

uitleg

Een bijvoeglijk naamwoord zegt meestal iets van een zelfstandig naamwoord:
bijvoorbeeld: De blinde man stak de straat over.

Maar soms kan datzelfde bijvoeglijk naamwoord ook zonder zelfstandig
naamwoord gebruikt worden: De blinde stak de straat over.

In dat geval wordt het zelfstandig gebruikt. In het Duits krijgt zo’n zelfstandig gebruikt bijvoeglijk naamwoord dan dezelfde uitgangen als die van het gewone bijvoeglijk naamwoord. En omdat het eigenlijk een zelfstandig naamwoord is geworden ook een hoofdletter.

voorbeelden

1e naamval, DER-groep:
in plaats van:
Der blinde Mann überquert die Straße. (= De blinde man steekt de straat over.)
kun je ook zeggen:
Der Blinde überquert die Straße. (= De blinde steekt de straat over.)

in plaats van:
Die blinde Frau überquert die Straße.
kun je ook zeggen:
Die Blinde überquert die Straße.

1e naamval, EIN-groep:
in plaats van:
Ein blinder Mann überquert die Straße.
kun je ook zeggen:
Ein Blinder überquert die Straße.

in plaats van:
Eine blinde Frau überquert die Straße.
kun je ook zeggen:
Eine Blinde überquert die Straße.

3e naamval, EIN-groep:
in plaats van:
Sie ist mit einem blinden Mann verheiratet.
(Ze is met een blinde man getrouwd.)
kun je ook zeggen:
Sie ist mit einem Blinden verheiratet. (Ze is met een blinde getrouwd.)

voor welke woorden geldt dit?

zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden

de ambtenaar – der/die Beamte
de deskundige – der/die Sachverständige
de dode – der/die Tote
de Duitser – der/die Deutsche
het familielid – der/die Verwandte
de kennis – der/die Bekannte
de omstander – der/die Umstehende
de reiziger – der/die Reisende
de verloofde – der/die Verlobte
de volwassene – der/die Erwachsene
de vrijwilliger – der/die Freiwillige
de werkloze – der/die Arbeitslose
de zieke – der/die Kranke

en woorden als:
het mooie – das Schöne
iets moois – etwas Schönes
het goede – das Gute
iets goeds – etwas Gutes
het nieuwe – das Neue
iets nieuws – etwas Neues
het oude – das Alte
iets ouds – etwas Altes
enz.

Overzicht van alle vormen van het zelfstandig gebruikt bijvoeglijk naamwoord