Autor: Kees van Eunen

25.000 gratis werkschriften voor middelbare scholieren over beroemd holocaustgedicht Todesfuge

25.000 middelbare scholieren en hun leraren krijgen het ‘Werkschrift Todesfuge, een gedicht om niet te vergeten’ gratis aangeboden. Het project komt tot stand met steun van het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg (vfonds), en de Faculteit der Letteren van de Radboud Universiteit.

De Duitstalige joodse dichter Paul Celan schreef in mei 1945 het gedicht Todesfuge over de verschrikkingen van de Holocaust. Zijn ouders werden in een concentratiekamp vermoord, hijzelf overleefde diverse werkkampen. Tegenwoordig geldt Todesfuge als dé poëtische ‘vertaling’ van de Holocaust, en Celan wordt inmiddels beschouwd als een van de grootste dichters van de twintigste eeuw. Todesfuge is in meer dan veertig talen vertaald en is een van de meest gepubliceerde en besproken Duitstalige gedichten.

Werkschrift voor bovenbouw middelbare school

Samen met Bureau Ketel heeft Paul Sars, hoogleraar Duits aan de Radboud Universiteit, een 24 pagina’s tellend werkschrift ontwikkeld over Todesfuge, de Jodenvervolging en de grote waarde van herinneren en herdenken. Het werkschrift bestaat uit educatief materiaal bij het gedicht, bij historische aspecten van de Jodenvervolging en bij de actuele collectieve herdenkingscultuur. Het is vakoverstijgend ontwikkeld in nauwe samenwerking met leraren van middelbare scholen en hun klassen. Zo is gezocht naar de juiste toon, de juiste illustratie en de aansluiting bij de belevingswereld van 15- tot 17-jarigen. Het werkschrift – met opdrachten en met extra informatie ondersteund door de website www.celan.nl – wordt vanaf 1 oktober 2020 gratis beschikbaar gesteld aan de docenten en scholieren.

Celan.nl
Met een videoboodschap voor middelbare scholieren en hun docenten presenteert Adriaan van Dis het werkschrift op www.celan.nl. Hij wijst op het belang van aandacht voor Todesfuge en het thema ‘herinneren en herdenken’ in schoolvakken als geschiedenis, Nederland, Duits, Kunst en maatschap­pijleer.
De website begeleidt het werkschrift met extra verdiepende informatie en opdrachten. Leraren kunnen er ook een formulier vinden om de werkschriften voor de leer­lingen van hun klas te bestellen. Daarnaast kunnen ze zich aanmelden voor het afleveren in de klas van de werkschriften met een les door een van de (student)leden van het redactieteam of voor een bezoek van hun klas aan de tentoonstelling in het Joods Historisch Museum. Om deze twee laatste dingen voor in het totaal 1000 scholieren mogelijk te maken is de Radboud Universiteit een crowdfundingactie gestart: https://radbouduniversiteit.voorradboudfonds.nl/project/todesfuge

Tentoonstelling Een graf in de wolken
Op 11 december 2020 opent in het Joods Historisch Museum in Amsterdam de expositie  Todesfuge: ‘Een graf in de wolken’ (https://jck.nl/nl/tentoonstelling/een-graf-de-wolken-0). De tentoonstelling belicht onder meer de maatschappelijke impact van het gedicht en de grote invloed op het werk van beeldend kunstenaars, componisten en schrijvers. Paul Sars, hoogleraar Duits aan de Radboud Universiteit, is samen met kunstenares Helly Oestreicher gastconservator van de tentoonstelling. De keuze voor deze tentoonstelling juist dit jaar is geen toeval. Het is precies 100 jaar na Celans geboorte, 50 jaar na zijn overlijden en 75 jaar na de bevrijding van Auschwitz en het ontstaan van het gedicht.

Voor nadere informatie, neem contact op met

• Paul Sars, 06-53762399, sars@let.ru.nl
• Henk Willems, 06-22881010, willems@ru.nl

Zoals op Facebook in de heel actieve groep „Leraar Duits“ momenteel te zien is: de werkgroep Deutsch macht Spaß zit bepaald niet stil! Een echt highlight is het nieuwe spel (voor een hele klas) „Das große deutsch-macht-Spaß-Spiel“. De werkgroep komt na de zomervakantie met tips rond het inzetten van dit fraaie spel, dat helaas niet gratis is (zoals alle andere spullen van Deutsch macht Spaß), zie www.deutschmachtspass.nl). Het is al wel bestelbaar, via https://www.shopgezondeleefstijlopschool.nl/deutsch-macht-spass-spiel.html?fbclid=IwAR0WFuteENtDrKwUTRPwmtF3jFtikyti-f5tYp0yCzrzcJvt6-8q2Jwxj-c. En wel voor € 34,95 plus verzendkosten. Een koopje voor een heel leuk spel. Wil je dus niet wachten tot na de vakantie, sla dan nu je slag!

Op de site van het geschiedenismagazine vind je een fraai overzicht over de DDR-geschiedenis: https://isgeschiedenis.nl/reportage/de-ddr-in-vogelvlucht?utm_source=Email&utm_medium=Nieuwsbrief&utm_campaign=NBIG16-10-2019

Geef handen en voeten aan Curriculum.nu en wij geven je een duwtje in de rug!

De reacties op Curriculum.nu lopen erg uiteen. De één vindt dat de voorstellen de impuls geven die het talenonderwijs nodig heeft, de ander vindt ze niet ver genoeg gaan en nog een ander vindt ze volledig de verkeerde kant uitgaan. Wij roepen iedereen op om de voorstellen met een open blik te bekijken: niet vanuit de huidige eindtermen of toetsing (die gaan toch op de schop), niet vanuit één taal, school of regio maar wel vanuit de vraag waarom talen voor elke leerling een belangrijke meerwaarde vormen binnen het curriculum.

In de aanloop naar de Landelijke Studiedag van Levende Talen lanceren we een blogreeks waarin we korte blogposts plaatsen die de voorstellen van Curriculum.nu concreter maken of op een andere manier de kansen die Curriculum.nu biedt handen en voeten geven. De blogreeks zal verschijnen op de nieuwe site Taalwijs.nu en is een initiatief van Levende Talen, Vakdidactiekgw.nl en het Nationaal Platform voor de Talen.

Wil je bijdragen aan deze blogreeks, individueel of met collega’s? Stuur dan een blogpost van ongeveer 500 woorden naar talenplatform.FGW@vu.nl  en wij nemen contact met je op! Indienen kan nog tot 25 september. 

Goede ideeën die in de blogreeks worden gepresenteerd geven we graag een duwtje in de rug. We ondersteunen hun verdere uitwerking met vakdidactische begeleiding vanuit het Nationaal Platform voor de Talen.

Judith Richters, Blanca Cano Gonzalez, Anna Kaal, Sebastiaan Dönszelmann, Maaike Koffeman, Wander Lowie & Bert Le Bruyn

Meer info en inspiratie vind je op https://vakdidactiekgw.nl/2019/06/19/geef-handen-en-voeten-aan-curriculum-nu/. Nog vragen? Contacteer ons via talenplatform.FGW@vu.nl.

Im Magazin Sprache (Goethe-Institut) ist ein interessantes Dossier „Deutsch im Beruf“ online gegangen. Der Artikel „Deutschprüfungen für den Beruf“ thematisiert u.a. den Goethe-Test PRO (GTP). Auf die Kooperation mit der niederländischen Stiftung Deutsch im Berufskontext (DiB – gerade offiziell validiert und anerkannt als Prüfungsanbieter) und den Einsatz des Goethe-Test PRO an den ROC wird im mittleren Teil des Artikels eingegangen:

https://www.goethe.de/de/spr/mag/dfb/21463919.html

De boeiende film LIEBE IN DEN GÄNGEN draait vanaf 22 november a.s. in de bioscoop. Hier de synopsis van de film:

De nachtelijke groothandel is een wonderlijk universum met eindeloze, schaars verlichte gangen. Op een industrieterrein in voormalig Oost-Duitsland slaat de werkende onderklasse zich er kibbelend door de diensten heen. Voor de schuchtere Christian, met zichtbare tatoeages die een ruig verleden doen vermoeden, gaat een nieuwe wereld open. In één van de gangen ziet hij de mysterieuze Marion van de ‘afdeling zoetwaren’ en valt als een blok voor haar. Zijn collega’s maken echter meteen duidelijk dat ze niet beschikbaar is.

Om hem wegwijs te maken op de afdeling koppelt zijn goedhartige baas Rudi hem aan zijn schaakmaat Bruno van de ‘drankenafdeling’, die hem de kneepjes van het vak leert én de vorkheftruck besturen. In de pauzes bij de koffieautomaat bloeit er toch iets op tussen Christian en Marion. Wanneer zij ineens niet op haar werk verschijnt, vervalt Christian in somberheid en oude gewoontes. Een tragische gebeurtenis op de afdeling maakt duidelijk dat de werknemers tussen de schappen een hechte gemeenschap vormen, een warme band die voor veel van hen als familie voelt.

LIEBE IN DEN GÄNGEN is een zachtmoedig komisch drama van regisseur Thomas Stuber met Franz Rogowski (HAPPY END, VICTORIA, TRANSIT), Sandra Hüller (TONI ERDMANN) en Peter Kurth (GOOD BYE LENIN!) over lief en leed tussen de schappen van een levensmiddelengroothandel. Het scenario werd bekroond met de Duitse Scenarioprijs. LIEBE IN DEN GÄNGEN was onderdeel van de competitie van het filmfestival van Berlijn en werd er bekroond met meerdere prijzen.

Hierbij de link met de trailer en de theaters die de film vertonen: http://bit.ly/CherryPickersLiebe

Begin 2019 worden de bouwstenen voor het nieuwe mvt-curriculum voorgelegd aan de Tweede Kamer. Curriculum.nu constateert dat er vanuit mvt-docenten nog relatief weinig feedback is gekomen. Omdat alle docenten uiteindelijk met het nieuwe curriculum zullen moeten werken, willen we iedereen alsnog uitnodigen om feedback te geven op het tussenproduct van het ontwikkelteam Engels/mvt. Feedback geven kan tot en met 14 november op www.curriculum.nu

Met hartelijke groet,

Visiegroep Buurtalen

Ewout van der Knaap (Universiteit Utrecht) bepleit in een recent artikel een andere invulling van de literatuurlessen in het vreemdetalenonderwijs. O.a. door inhoudsgericht te werken en ook door literatuur meer als input voor taaltaken te gebruiken kan er volgens hem meer worden gehaald uit de talenles. Het artikel staat in „Remediaal, Tijdschrift voor leer- en gedragsproblemen“ in het vo en bve, jg. 18, nr. 3/4, 2018, pp. 34-40. „Remediaal“ (zie https://www.uitgeverijbetelgeuze.nl/remediaal.html) is een tijdschrift dat zeer de moeite waard is en vaak uitstekende artikelen brengt met grote relevantie voor ons talenonderwijs. Van harte aanbevolen.

In een ander recent, in juli verschenen artikel in „Info DaF“ gaat Ewout van der Knaap in op de relevantie van woordenschat bij het literaire lezen. Voor taaldidactiek zijn leesvaardigheid en het verwerven van woordenschat belangrijke kernpunten.  In dit artikel wordt de focus op woordenschat samengebracht met het literaire lezen van Duits als vreemde taal. Er zijn 26 literaire werken uitgekozen uit de literatuurdidactische catalogus voor Duits op www.lezenvoordelijst.nl. Onderzoek naar tekstdekking met de frequentielijsten van Nation/Tschirner (2006) en Tschirner (2008) hebben inzicht gegeven in de didactische toegevoegde waarde van deze teksten. De mate van tekstdekking van de gekozen literaire werken werd onderzocht, alsook in welke verhouding die tekstdekking stond tot het geschatte ERK-niveau en welke (literatuur)didactische maatregelen voortvloeien uit de lexicale bruikbaarheid van bepaalde literaire werken. De gemiddelde mate van tekstdekking op B2-niveau was 87%, terwijl 95% een ideaal is.

Ewout van der Knaap: Zur Bedeutung der Lexik für das literarische Lesen. Didaktische Erkenntnisse einer Textdeckungsuntersuchung. In: Informationen Deutsch als Fremdsprache (Info DaF) jg. 45, nr. 4, 2018, pp. 444-463. https://doi.org/10.1515/infodaf-2018-0069